Lặn biển - thú chơi mới của người Việt

Năm 1967, 1968 Người viết bổ sung một số đoạn gồm 6 trang viết tay. Ngày 10/5/1969, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết lại toàn bộ phần mở đầu Di chúc gồm một trang viết tay (những năm 1966, 1967 không có bản viết riêng).

Phần đầu của di chúc, Hồ chủ tịch căn dặn về sự nghiệp chống Mỹ cứu nước. Phần thứ hai nói về Đảng, về Đoàn viên và thanh niên, nhân dân lao động, cuộc kháng chiến chống Mỹ, về phong trào cộng sản thế giới, cuối cùng là về việc riêng.

Người khẳng định phải giải phóng miền Nam, qua đó, giải phóng hoàn toàn và thống nhất đất nước như một tất yếu. “Cuộc chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ, hy sinh nhiều hơn nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn. Đó là một điều chắc chắn”.

Người cũng nhắn nhủ, cách mạng Việt Nam muốn thắng lợi phải đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhờ sự đoàn kết chặt chẽ. Đoàn kết trước hết từ ngay trong Đảng, từ trung ương đến các chi bộ, phải giữ gìn như giữ gìn con ngươi của mắt mình. Đảng cũng phải thực hành dân chủ rộng rãi, thường xuyên và nghiêm chỉnh tự phê bình, phê bình để củng cố và phát triển sự đoàn kết và thống nhất của Đảng. Phải có tình đồng chí thương yêu lẫn nhau.

Trong di chúc, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh nhân tố đạo đức khi Đảng trở thành Đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư. Phải giữ gìn Đảng thật trong sạch, xứng đáng là người lãnh đạo, là đầy tớ thật trung thành của nhân dân.

Một luận điểm quan trọng Người nhắc nhở mỗi đảng viên là: “Trước mặt quần chúng không phải ta cứ viết lên trán chữ cộng sản mà ta được họ yêu mến. Quần chúng chỉ quý mến những người có tư cách đạo đức. Muốn hướng dẫn nhân dân, mình phải làm mực thước cho người ta bắt chước”, “Nếu chính mình tham ô bảo người ta liêm khiết có được không? Không được. Mình trước hết phải siêng năng trong sạch thì mới bảo người ta trong sạch, siêng năng được”...

Mục đích xây dựng xã hội đạo đức, dân chủ, công bằng, văn minh, tiến bộ là lý tưởng sống của Hồ Chí Minh. Người lo sợ về một xã hội vô đạo đức, lo sợ cho một đội ngũ cán bộ vô đạo đức, thoái hóa, biến chất, vì vô đạo đức sẽ đẻ ra biết bao tai họa mà chính Người đã được chứng kiến nhiều nơi trên thế giới. Vì vậy, đề đạo đức xã hội, đạo đức con người là vấn đề mà Người suốt đời quan tâm.

Tiếp theo trong di chúc, mối quan tâm thứ hai sau khi nói về Đảng, là giới trẻ. Theo vị cha già của dân tộc, cách mạng là sự nghiệp lâu dài, khó khăn và là trách nhiệm của nhiều thế hệ. Vì vậy, việc bàn giao thế hệ không chỉ là trao lại những gì đã có mà điều quan trọng và khó khăn hơn nhiều là chuẩn bị và trang bị cho thế hệ sau những điều cần thiết, định hướng cho thanh niên những công việc phải làm để họ thực hiện thắng lợi nhiệm vụ, mục tiêu của cách mạng. Chính vì vậy, giáo dục, đào tạo thế hệ trẻ chính là thực hiện theo quy luật khách quan nhằm đưa sự nghiệp cách mạng của đất nước không ngừng phát triển.

Người căn dặn: Đoàn viên và thanh niên ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người kế thừa xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng”, vừa “chuyên”.

Muốn giáo dục cộng sản cho đoàn viên thanh niên phải gắn liền việc học tập, rèn luyện họ với cuộc đấu tranh chung của xã hội. Người nói: "Đoàn thanh niên cộng sản chỉ xứng đáng với danh hiệu của nó là đoàn thể của thế hệ cộng sản trẻ tuổi, nếu biết gắn từng bước học tập, giáo dục và rèn luyện của mình với việc tham gia cuộc đấu tranh chung của những người lao động chống lại bọn bóc lột".

Chủ tịch Hồ Chí Minh có tình cảm đặc biệt và niềm tin mãnh liệt vào nhân dân. Người nêu rõ: nhân dân lao động ta ở miền xuôi cũng như miền núi đã bao đời chịu gian khổ, bị chế độ phong kiến và thực dân áp bức, bóc lột, lại kinh qua nhiều năm chiến tranh. Tuy vậy nhân dân ta rất anh dũng, hăng hái, dũng cảm, cần cù.

Người chỉ ra trách nhiệm to lớn của Đảng với nhân dân là “phải có kế hoạch thật tốt để phát triển kinh tế và văn hoá, không ngừng nâng cao đời sống của nhân dân”.

Trong thời điểm viết di chúc, dù khẳng định cuộc kháng chiến còn kéo dài, Hồ Chí Minh đã nghĩ đến các nhiệm vụ sau khi kháng chiến thắng lợi. Đó là toàn Đảng, toàn dân, toàn quân phải ra sức hàn gắn vết thương chiến tranh nghiêm trọng do đế quốc Mỹ gây ra. Để làm được nhiệm vụ đó, việc làm đầu tiên là cần chỉnh đốn Đảng, làm cho mỗi đảng viên, đoàn viên đều ra sức làm trọn nhiệm vụ.